«Білім беру» бағдарламасы

«БІЛІМ БЕРУ» БАҒДАРЛАМАСЫ

Жобаның мақсаты:
Алматы қаласында және Қазақстан Республикасының басқа да аумақтарында әлеуметтік мекемелердегі тәрбиеленушілерге және балалар үйінің түлектеріне кейіннен қоғамда бейімделіп кетуіне жағдай жасау

Жобаны жүзеге асыру мерзімдері:
Тұрақты түрде жұмыс істейтін жоба

Мәселені белгілеу:
Жетімдіктің әлеуметтік құбылыс ретіндегі негізі – бұл қоғамның әлеуметтік-экономикалық тұрақсыздығы, отбасыларындағы материалдық жағдайдың төмендеуі, дәстүрлердің қирауы, әдептік құндылықтардың құнсыздануы. Жетім балалардың басым бөлігі балалар әлеуметтік мекемелерінде тәрбиеленуде. Уақыт өте келе балалар үйлерінің қабырғасынан тысқа шыққан бозбалаларға не бойжеткендерге социумда бәсекеге қабілетті болу үшін және ересектердің қиын әлемінде өмір сүру үшін өзіне мамандық таңдау қажет болады. Балалар үйлері мен білім беру мекемелерінің педагогтары мен психологтары басты мәселені шешу үшін – қиын өмірлік жағдайларға тап болған жасөспірімге оның осы әлемде кім екендігін сезінуге, өз-өзін тұлға ретінде белгілеуге, өмірде өз орнын табуға және оның құндылығы мен сан-алуандығын ұғынуға көмектесу үшін барлық қолдан келер шаралар қабылдауда. Осы мәселелерді шешу үшін түлектерге қолдау жасаудың көптеген әдістемелері мен мемлекеттік бағдарламалары әзірленген, оларға әлеуметтік бейімделу мәселелерін шешуге, оқу мен жұмысқа орналасуға көмек көрсетіледі.
Алайда, бұл мәселенің қиындығы соншалықты, оны қоғам мен мемлекеттің бірлескен әрекеттерінсіз шешу мүмкін емес.

Жобаны жүзеге асыру кезеңдері:

1. Бірінші кезең

Міндетті белгілеу:
Әлеуметтік деңгейі төмен балалар өзінің жаңа бастап келе жатқан өмірінің барысында аса ауыр психологиялық жарақаттар алып, жағымсыз тәжірибеге ие болып отырады. Олардың балалық дүниетанымы өте бұрмаланған болып келеді және тиісті әлеуметтік дағдылар қалыптаспаған. Олар өркениетті қоғамдағы өмір жайлы көп білмейді, алайда оның есесіне өзінде ұзақ уақыт бойы өмір сүрген күрделі ортаның әдеттерімен жақсы таныс. Балалар жетімдер үйіне түскен жағдайда, қалыпты өмір сүруді армандайды, жақсы болуды қалайды және бұл үшін көп нәрсе жасайды. Алайда, балалар үйінен не интернаттан кейін жиі жағдайда жағымсыз ортаға қайтып оралады; кәмелеттік жасқа толған кезде олардың өз бетінше өмір сүру үшін ақшасы жеткілікті болатын жағдайлар да болады, бірақ та олар сол қаражатты лайықты түрде жұмсай алмайды. Толықтай мемлекеттің қамқорлығында болған ұзақ жылдардан кейін кешегі балалар үйінің түлектері көп жағдайда өз бетінше өмір сүруге дайын болмай шығады. Олар өз құқықтарын білмейді және оларды қорғай алмайды, өз бетінше жауапты шешім қабылдап және алға қойылған мақсаттарына қол жеткізуге қабілеті болмайды.

Шешу жолдары:
1. Шақыртылған мамандардың (дәрігерлердің, психологтардың, діни қайраткерлердің және т.б.) балалар үйілеріндегі жасөспірімдермен кездесулері мен кеңес беруді ұйымдастыру. Мамандардың міндеті түрлі өмірлік жағдайларды үлгілеп және жасөспірімдерге солардан дұрыс шығудың жолдарын үйрету болып табылады. Балғындарды көңіл көтеретін және оқуға баулитын шараларға тартып социумның дәстүрлерімен таныстырады.

2. Балалар үйлерінің қызметкерлеріне (әлеуметтік педагогтарға, психологтарға, тәрбиеленушілерге) арнап олардың балалармен жұмыс жүргізу барысында игерген білімдері мен дағдыларын қолдану мақсатында психологиялық тренингілер мен семинарларды өткізу.

2. Екінші кезең

Міндетті белгілеу:
Жетім балаларға арналған мекемелердің түлектері білім алуды қалайтын барлық жастар тәрізді болашақ мамандығын таңдап, жоғары және арнайы орта оқу мекемелеріне оқуға түсуге дайындалады. Бұл міндет әлеуметтік мекеме түлектерінің көп жағдайда өз мақсатына іс-жүзінде қалай жету керектігін елестете алмайтындығымен қиындай түседі.

Шешудің жолдары:
Балалар үйлері тәрбиеленушілерінің оқу мекемелеріне сәтті түрде түсуіне арнап бағытталған шаралар. Мұндай шараларға: балалардан психологиялық сауалнама алу, кәсіптік бағыт-бағдар бойынша және оқуға түсу ережелері жайлы әңгімелесулер жатады. Өз күшімен белгілі өмірлік жетістіктерге қол жеткізген қызықты адамдармен кездесулер өткзіліп отырады.

3. Үшінші (негізгі) кезең

Міндетті белгілеу:
Өзіне балалар үйлерінің түлектері жетімдер квотасы бойынша түсетін мемлекеттік колледждерде, КЛ мен КМ-да, әдетте, мамандықтардың тізімі шектеулі болып келеді және жасөспірімнің қалауы мен қабілеттеріне әрдайым сай келе бермейді. Өзі сүймейтін мамандық бойынша оқуға түскен оның жақсы оқуы және оқу мекемесінің қоғамдық өміріне белсенді түрде ат салысуы неғайбыл.

Шешудің жолдары:
Түлектердің колледжерде және жоғары оқу орындарында білім алуы «Сәби» Қорының демеушілік көмегінің есебінен қаржыландыру арқылы балалардың келешек мамандығын, сондай-ақ оқу мекемесін өз бетінше таңдауына мүмкіндік береді, бұл олардың ересек өмірге бұдан арғы уақытта табысты түрде кірігуіне ықпал етеді. Қор оқу мекемесімен келісімшарт жасасады және оқытылушының оқуының төлемақысын толығымен төлейді.

Жобаны қаржыландыру:
Жоба «Сәби» ЖҚҚ КЕҰ-ның қайырымдылық көрсетушілерінің ерікті жарналарының есебінен қаржыландырылады.

Жобаның күтілетін нәтижелері:
Кезіндегі балалар үйлері тәрбиеленушілерінің қазіргі қоғамға олардың әлеуметтік дағдыларға, сондай-ақ лайықты қажетті мамандық алуы арқылы сәтті түрде кірігуі.

Межелер:
Жоба 2002 жылдан бері жұмыс істейді, 10 әлеуметтік мекемеден 77 түлек оқытылған және 26 орта және жоғары оқу орындарында мамандық алған. 1000 адамнан астам білімдері мен машықтарын арттыру бойынша түрлі тренингтер мен дайындау курстарынан өтті.